به گزارش خبرنگار مهر، سومین نشست از سلسله نشست‌های تاریخ شفاهی کتاب دیروز دوشنبه دهم آذر با حضور محمود علمی، ابوالقاسم علمی مدیر انتشارات جاویدان و حسن محجوب، مدیر عامل شرکت سهامی انتشار و نصرالله حدادی، نویسنده و پژوهشگر در سرای اهل قلم موسسه خانه کتاب برگزار شد. این نشست برای تقدیر از علمی برگزار شد.
علمی در آغاز این نشست به روند کار انتشارات جاویدان اشاره کرد و گفت: فعالیت انتشارات با چاپ سنگی که کار ساده‌ای نبود آغاز شد. کتاب‌هایی مانند «امیر ارسلان»، «هزار و یکشب»، «گرشاسب نامه»، «ملانصرالدین» در همان چاپخانه چاپ شدند که با قیمتی حدود یک ریال به فروش می‌رسید.
وی در ادامه با توضیح روند چاپ سنگی و مشکلی که در کار برای پدرش پیش آمد و موجب نابینایی او شد به چگونگی ورود خود به حوزه نشر اشاره کرد و افزود: بعد از دبیرستان به مدرسه دارالفنون وارد شدم. دبیران دارالفنون از سطح سواد بالایی برخوردار بودند و یکی از این افراد که جزو معلمان من نیز محسوب می‌شد، جلال همایی بود. بعد از گرفتن دیپلم و در حدود سال 1321 به دانشگاه وارد شدم و در کار نشر ورود کردم و آن را تا به امروز ادامه دادم.
این مدیر نشر در بخشی از سخنانش گفت: نام انتشارات جاویدان در آغاز علمی بود که بعدها به این نام تغییر کرد، اکنون 40 نفر از اعضای خانواده علمی در حرفه نشر مشغول به کار هستند. علمی در توضیح ورود ماشین چاپ به کار نشر گفت: پدر ماشین چاپ ایران، مرتضی نوریانی بود او بعد از آوردن ماشین چاپ به ایران، پیشنهاد کار با این وسیله را به پدر داد و او به علت زیاد شدن کار چاپخانه، ماشین چاپ را خریداری و راه‌اندازی کرد. ماشین چاپ هر روز از صبح تا ظهر روشن بود و بعد به مدت دو ساعت خاموش می‌شد، اما مجددا برای چند ساعت از آن استفاده می‌شد. گاهی اوقات و به علت زیادی کار، شب هنگام نیز در چاپخانه کار می‌کردیم. افراد مختلفی از جمله محمود بهرامی (بازیگر) در چاپخانه ما مشغول به کار بودند و بعضی دیگر نیز اکنون در حرفه نشر و کتابفروشی مشغول هستند. همچنین کتاب‌های زیادی از نویسندگان بزرگی چون مستوفی، فروغی، ابوالقاسم پاینده و حسین مکی را به چاپ رسانده‌ایم.
وی با اشاره به این که در بین سال‌های 1321 تا 1328 چاپخانه‌‌‌های بزرگ متعلق به افرادی همچون ابراهیم رمضانی صاحب انتشارات ابن سینا بود و در همان سال‌ها، انتشارات امیرکبیر وارد عرصه نشر شد و رقابتی کاری میان این دو انتشارات شکل گرفت و بعضی کتاب‌های انتشارات جاویدان را انتشارات امیرکبیر هم به چاپ رساند، افزود: بارها این اتفاق که کتابی را همزمان با انتشارات امیرکبیر به چاپ برسانیم، روی داده بود. ما برای چاپ کتاب «بینوایان» با آقای حسینقلی مستعان، مترجم این کتاب قرارداد دائم امضا کردیم اما بعدها انتشارات امیرکبیر با او قراردادی بست و بینوایان را منتشر کرد. ما به دلیل این کار از انتشارات امیرکبیر شکایت کردیم. بعد از رفتن پرونده به دادگاه، قاضی به من و مدیر مسئول امیرکبیر متذکر شد که شما ناشر هستید و باید اختلافات دیگران را حل کنید. ما هم برای رفع این مشکل به اتفاق جعفری و مستعان به کانون نویسندگان رفتیم و مترجم با صرف نظر از گرفتن حق تالیف از انتشارات ما، به این مشکل خاتمه داد. مسائل مربوط به امیرکبیر با این کلام خاتمه نمی‌یابد و مطالب زیادی برای گفتن وجود دارد.
علمی درباره انتشار کتاب‌های زیادی که انتشارات جاویدان چاپ کرده، گفت: من علاقه زیادی به ادبیات داشتم و پاورقی‌های زیادی هم در بعضی از کتاب‌ها نوشته‌ام و تخلص «م درویش» را برای خود انتخاب کردم. هرگاه هم فرصتی پیدا شده شعر گفته‌ام اما اجازه چاپ آن را به خود نداده‌ام.
وی در ادامه درباره انتشار کتاب حل‌المسائل دهخدا گفت: مرحوم دهخدا ابتدا در کتاب حل‌المسائل، جواب مساله‌‌های کتاب دانش‌آموزان را آورده بود. ما به او پیشنهاد نوشتن کتابی با طراحی سئوال و جواب آن توسط خودش را دادیم. درگذشته اگر همه دانش‌آموزان موفق به دریافت کتاب نمی‌شدند مجبور به استفاده از جزوه‌های آموزشی می‌شدند اما در اواخر سلطنت رضاشاه قانونی مبنی بر یک شکل بودن کتاب‌های درسی گذاشته شد و کسانی چون حسین گل گلاب و عباس اقبال کتاب‌های درسی را به صورت یک شکل به چاپ رساندند اما بعدها گاهی چند معلم با هم کتابی را با مضمون واحد اما شکل‌های مختلف منتشر کردند. به دنبال این حرکت شرکتی تاسیس شد تا این دسته از کتاب‌ها را جمع‌آوری کنند و به صورت منسجم و واحد کتاب‌های درسی را منتشر کنند. یکی از موسسان این شرکت عموی من بود اما بعدها اتحادیه چاپخانه‌ها کتاب‌هایی را که این شرکت منتشر کرده بود باطل اعلام کرد و باعث متضرر شدن بسیاری از افرادی که در این شرکت کار می‌کردند، شد.
مدیر انتشارات جاویدان در بخش دیگری از این نشست درباره معیار قیمت‌گذاری کتاب و طراحی جلد، گفت: معیار خاص و حساب دقیقی برای قیمت گذاری کتاب وجود نداشت. گذشت زمان باعث گران شدن کتاب نمی‌شد اما در حال حاضر که مواد اصلی کتاب را کاغذ تشکیل می‌دهد و آن هم از قیمت بالایی برخوردار است، کتاب روز به روز گران می‌شود و طراحی هم به صورت امروز وجود نداشت. طراحی برای کتاب می‌شد اما نه به شکل امروزی.
وی در توضیح این‌که در دوران حکومت محمدرضا پهلوی برای چاپ کتاب‌هایش با ساواک روبه‌رو شده است گفت: ما کتاب «شکست سکوت» از کارو را که چاپ کردیم از ساواک آمدند و من را برای پاره‌ای از توضیحات بردند. در آنجا برخورد بدی با من نداشتند اما کتاب را جمع‌آوری کردند و اجازه چاپ مجدد آن را با داشتن مجوز از ما گرفتند.
علمی در پایان این نشست کتاب فرهنگ عمید را پر تیراژترین کتاب خود خواند و یکی از آفت‌های بازار کتاب را کتابسازی خواند و دلیل کم توجهی مردم به کتاب را رقیبی به نام تلویزیون دانست که باعث شده است افراد حوصله خواندن کتاب را نداشته باشند همین مسایل باعث می‌شود که آینده خوبی در انتظار کتاب نباشد.
نظر شما